بررسی پدیده ی دو یا چند زبانگی در جغرافیای قومی تالش

پدیده دوزبانگی یکی از مسایل حسّاس در حوزه جامعه شناسی زبان محسوب می گردد که از برخورد دو یا چند زبان حاصل می شود. پیامد حاصل از دوزبانگی یا حفظ و ادامه حیات مسالمت آمیز هر دو زبان در کنار همدیگر، یا تغییر و حذف زبان مغلوب و انتخاب زبان غالب است. تحلیل حوزه ای زبان همراه با نگرش های زبانی به عنوان اصول اساسی و تعیین کننده در انتخاب و گزینش زبانی افراد جامعه به حساب می آید. تحلیل حوزه ای زبان، مقدار یا کمیّت انتخاب یک یا چند زبان در جامعه را تعیین می کند در حالی که نگرش های زبانی، علل یا دلایل انتخاب یک زبان در یک موقعیّت یا وضعیّتی را نشان می دهد. تالش به عنوان قومی منطقه ای، یا منطقه ای قومی در حاشیه جنوب غربی دریای خزر، دارای قدمت تاریخی و فرهنگی چندهزار ساله است که در چند دهه اخیر به دلیل مجاورت با اقوام دیگر، کم و بیش در آن نفوذهای زبانی صورت گرفته است. بررسی پدیده دو یا چندزبانگی در جغرافیای قومی تالش هم از نظر زبان شناسی و هم از منظر جامعه شناسی جالب و قابل اهمیّت است. به منظور جمع آوری داده ها، از240پرسش شونده در سه ناحیه تالش جنوبی (ماسال)، تالش مرکزی (شهر تالش و روستای خاله سرا 57)، تالش شمالی (کشلی و خطبه سرا) به تفکیک جنسیّت (نصف دختر و نصف پسر) از مقاطع دبیرستانی در قالب پرسشنامه نظرسنجی به عمل آمد. نتایج حاکی از آن بود که حوزه خانواده با 54 درصد در ردیف اول ، حوزه شادی ها با 45درصد و حوزه کوچه و بازار با40 درصد، حوزه افراد ناشناس با 27درصد، حوزه مذهب با 26درصد و حوزه مدرسه با 25درصد در ردیف های بعدی قرار گرفتند. حوزه ادارات و حوزه هنر و سرگرمی ها، هرکدام با10درصد در آخرین درجه کاربرد زبان تالشی قرار گرفتند. به طورکلی در جامعه مورد آزمون، کاربرد زبان تالشی30 درصد، زبان فارسی41درصد ، هر دو زبان 25درصد و هیچکدام از زبان ها 4درصد برآورد شد. در کلیه حوزه ها در بین مناطق تفاوت معنی داری آماری مشاهده شد و در بین جنسیّت ها تفاوت معنی داری آماری مشاهده نشد. در قابلیّت دوزبانگی تالشی، 89 درصد پرسش شونده ها در سطح1 ،72درصد، در سطح2، 59 درصد، در سطح3، 38درصد، در سطح4، و 28 درصد در سطح 5 مهارت دارند. از نظر قابلیّت دوزبانگی، تفاوت معنی دار آماری در بین مناطق مشاهده شد و در بین جنسیّت ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. به علاوه نتایج نشان داد که در نگرش ها به فرهنگ و زبان تالشی، حدود70درصد از پاسخ دهنده ها نگرش مثبت و20 درصد نگرش خنثی داشتند. در نگرش به سمت سایر تالش زبانان، 42 درصد تالش زبان را انتخاب کردند که در موقعیّت های تلویزیون و بیمارستان این نگرش مثبت بیشترین مقدار را داشت.41درصد نیز نگرش خنثی داشتند. درنگرش به برنامه های سواد تالشی،36درصد نگرش کاملاً مثبت و34 درصد نگرش خنثی مثبت داشتند. در نگرش به رسانه های توسعه زبان تالشی63 درصد نگرش مثبت و23درصد نگرش خنثی داشتند. در بین رسانه ها نیز نگرش به تلویزیون در ردیف اول و روزنامه در ردیف سوم قرار دارد. نگرش به رادیو در ردیف دوم قرار دارد. از نظر نگرش های زبانی در هریک از نگرش ها، در بین مناطق جغرافیایی افراد پرسش شونده اختلاف معنی دار آماری وجود دارد درحالی که در بین جنسیّت های مختلف افراد پرسش شونده اختلاف معنی دار آماری وجود ندارد.